Göktaşı

GÖKTAŞI

Göktaşları yeryüzüne düşmüş güneş sisteminin parçalarıdır. Göktaşlarının bir bölümü büyük olasılıkla kuyrukluyıldızlar gelmektedir. Göktaşları sıkı ve sert görünümlü dünya ötesi evrenin maddi kanıtlarıdır. Göktaşlarının % 33 ü düşmesi sırasında gözlemlenmiştir. Yeryüzüne düşen göktaşları incelendiğinde; yeryüzüne düşen göktaşlarının % 95’i taş göktaşı, % 1’i taş-demir göktaşı ve % 4’ü demir göktaşıdır. Göktaşları ile her gün 100 tondan fazla uzay boşluğunda doşan maddeler dünya atmosferine girer. Bu maddelerin büyük bölümü çok küçüktür ve yerküreye hemen hemen hiç ulaşmazlar. Ama bazıları yerküreye ulaşacak kadar büyüktür. Bugüne kadar bulunmuş en büyük göktaşı 60 ton ağırlığı ile Hoba, Namibyada bulunmuştur.

Göktaşları ortalama 10 – 70 km/sn hızla dünya atmosferine girer. Bazen hızları 100 km/sn üzerine çıkar ve sürtünme nedeniyle yanarak yeryüzüne düşerler. 100 tondan büyük olan göktaşları dünyaya çarptıklarında krater oluşumuna neden olurlar. Bir göktaşı Dünya'ya çarptığında ne olacağı ile ilgili güzel bir örnek Arizona yakınlarındaki Barringer Krateridir. Bu krater 30-50 mtre çapında demir bir göktaşı tarafından bundan yaklaşık 50 bin yıl önce meydana getirilmiştir. Bu kraterin 1200 metre çapında ve 200 metre uzunluğundadır.

Daha yeni bir göktaşı çarpma olayı 1908 yılında Sibiryanın ıssız bölgesi Tunguska’da meydana geldi. Yaklaşık 60 metre çapında gevşek parçalardan meydana gelmiş göktaşı yeryüzüne çarpmadan önce parçalanmış ve krater oluşturmamış. Ancak 50 km’lik alanda bulunan bütün ağaçlar devrilmiş ve göktaşının parçalanması ile oluşan patlamanın sesi çok büyük bir alanda duyulmuştur. Yörüngesinin dünyadan geçtiği çapı 1 km büyük olan en az 1000 asteroit var. Bunlardan biri ortalama 1 milyon yılda bir dünyaya çarpıyor. Bazen bu çarpmaların etkileri az hissedilirken, bazen de çok yıkıcı etkilere sebep olabilmektedir. Bundan 65 milyon yıl önce çok büyük bir göktaşı Meksika’nın Yucatan Yarımadasına düşmüş ve 180 km çapında bir kraterin oluşmasına neden olmuştur. Bu olayın dinazorların neslinin tükenmesine neden olan olay olduğu pek çok bilim insanı tararafından ifade edilmektedir. Bilim insanları, jeolojik kayıtlara bakarak, her 1 milyon senede, çarpışma sonucu 10 km çapında 3 kraterin oluştuğunu hesaplamaktadırlar. Yucatan Yarımadasındaki kraterler gibi daha büyük kraterlerin sıklığını yaklaşık 100 milyon yılda birdir.